Πύργος, Δευτέρα 27 Νοεμβρίου 2006Αμαλιάδα, Τρίτη 28 Νοεμβρίου 2006
Πρόσωπο με Πρόσωπο1966, μυθοπλασία, 35 mm, ασπρόμαυρη, 90΄
Μια πολιτική και προσωπική ταινία (film d’auteur), που καυτηριάζει την «νέα τάξη» πραγμάτων που επιχειρεί να επιβάλει ένα αυταρχικό καθεστώς της οικονομικής, πολιτικής και στρατιωτικής ολιγαρχίας. Με την ευκαιρία στιγματίζεται η καταστροφή της Αθήνας.
Πρόκειται για μια μαρτυρία για την προδικτατορική πολιτική κατάσταση στην Ελλάδα και μια σάτιρα της ανερχόμενης τάξης των νεόπλουτων στη δεκαετία του ’60.
Σενάριο: Ροβήρος ΜανθούληςΣυνεργασία στους διαλόγους: Κώστας Μουρσελάς
Ακούγεται το ποίημα «Αλτ, Θάνατος!» του Δημήτρη Χριστοδούλου
Φωτογραφία: Σταμάτης Τρύπος
Μοντάζ: Πάνος Παπακυριακόπουλος
Μουσική: Νίκος Μαμαγκάκης
Παραγωγή : Alter Ego Productions
Ερμηνείες: Κώστας Μεσσάρης, Ελένη Σταυροπούλου, Θεανώ Ιωαννίδου, Λάμπρος Κοτσίρης, Αλέξης Γεωργίου, Μαίρη Γκότση, Simon Hinkly
- Βραβείο Σκηνοθεσίας Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης, 1966
- Βραβείο Κοινού για τη σκηνοθεσία στο φεστιβάλ που οργάνωσε η εφημερίδα
«Δημοκρατική Αλλαγή», 1966 - Ειδικό Βραβείο Φεστιβάλ Λοκάρνο, 1967
- Επίσημη συμμετοχή στα φεστιβάλ, Υέρ, Μόσχας, Πέζαρο, Ουτρέχτης, Λοκάρνο.
- Το σενάριο της ταινίας έχει εκδοθεί από τις εκδόσεις Εξάντας, 1976.
- Η πρώτη καλλιτεχνική ταινία του σκηνοθέτη, που πραγματοποιήθηκε χάρη σε μια συνεργατική κινηματογραφιστών και φίλων (η πρώτη στην Ελλάδα) και η τελευταία του πριν από την 21η Απριλίου 1967. Μέχρις ότου απέκτησε τη γαλλική ιθαγένεια, το 1974, ήταν «χωρίς πατρίδα» ή «άπατρις».
Κριτικές
ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ
Δεν είδαμε ποτέ ελληνική ταινία που να καταργεί με τέτοια γνώση και συνέπεια τους τετριμμένους ακαδημαϊσμούς, δεν είδαμε ποτέ μια τέτοια εκφραστική άνεση, που έρχεται ως συνέπεια μιας σχεδόν απόλυτης παραγραφής των αφηγηματικών συμβάσεων και μεταχειρίζεται το «πλάνο σεκάνς» με τόσο πετυχημένο τρόπο. Δεν νομίζουμε πως η ταινία υστερεί και πολύ από τα ανάλογα πειράματα του μοντέρνου ευρωπαϊκού κινηματογράφου.
LE FIGARO
Το «Πρόσωπο με πρόσωπο» ανήκει στην ευτυχή εκείνη κατηγορία των ταινιών που δυσκολεύεσαι να τις διηγηθείς. Θα δώσεις μεν το ουσιώδες από την πλοκή, αλλά την ίδια στιγμή το άρωμα αυτής της έξοχης ταινίας θα το δεις να εξατμίζεται. Γιατί όλη η ευχαρίστηση που σου προκαλεί η ταινία έγκειται στην σκηνοθεσία, στην ευκινησία με την οποία ο σκηνοθέτης εμφανίζει τα πρόσωπα περιπαίζοντάς τα ταυτόχρονα. Έγκειται κυρίως στη διαρκή εφευρετικότητα που ανανεώνει τις περιπέτειες και τις καταστάσεις. Δείτε, για παράδειγμα, πώς ο Ροβήρος Μανθούλης περιγράφει τους αδηφάγους επισκέπτες σ’ ένα κοκτέιλ-πάρτι, ή την μυστική συνάντηση δύο ερωτευμένων και θα του αναγνωρίσετε ένα ταλέντο, μια φινέτσα πολύ ανώτερη από κάποιους συμπατριώτες μας, που πολύ τους θαυμάζουν οι δικοί μας κινηματογραφόφιλοι, όπως... Αλλά τι να λέμε τώρα ονόματα. Με δυο λόγια, ιδού ένα φιλμ το οποίο από τη μια άκρη ως την άλλη έχει γοητεία, χάρη και ειρωνεία.
L’HUMANITÉ
To έργο του Μανθούλη είναι τόσο στενά δεμένο με την ελληνική πραγματικότητα που η αυθεντικότητά του ξεπερνάει τα γεγονότα τα οποία εκφράζει και εγγράφεται, με τρόπο βαθύτατα αξιοκρατικό, στην ιστορική συνέχεια. Έτσι, το «Πρόσωπο με πρόσωπο» παραμένει απόλυτα σύγχρονο ακόμα κι όταν οι καταστάσεις που εκθέτει έχουν ξεπεραστεί από την πορεία του χρόνου. Όλα εδώ λέγονται μ’ ένα μίγμα σοβαρότητας και ειρωνείας πολύ λεπτό και πολύ πρωτότυπο. Είναι ένα φιλμ τέλεια φτιαγμένο, χωρίς καμιά κοιλιά. Η κινηματογραφική αφήγηση διατηρεί το ξύπνιο και σατιρικό ύφος της, συχνά πέρα για πέρα κεφάτο και αστείο, μερικές φορές άγρια καυστικό. Πρέπει να δείτε το «Πρόσωπο με πρόσωπο». Είναι κομεντί, αλλά οι απόηχοι που φέρνει μαζί της φτάνουν πολύ μακριά, πολύ πιο πέρα από την Ελλάδα την ίδια.
COMBAT
Μια ταινία είναι μια άλλη γλώσσα από αυτήν των λέξεων. Το «Πρόσωπο με πρόσωπο» οφείλει την αξία του σε μια αντίστοιχη κινηματογραφική γλώσσα που εφηύρε ο Μανθούλης. Η γραφή του είναι ένα μίγμα από διάφορα είδη της υπερρεαλιστικής κωμωδίας που δημιουργούν έκρηξη. Αλλά αυτή η αφθονία, που ξεπερνάει τα όρια του μπαρόκ, μας προσφέρει εκπληκτικά ευρήματα: η ερωτική πολιορκία του νεαρού δασκάλου από τη μητέρα της μαθήτριάς του είναι ένα ωραίο κομμάτι κινηματογραφικής ανθολογίας. Η τελική σκηνή –ο γύρος της Ακρόπολης με το βλέμμα μιας νεόπλουτης οικογένειας– αξίζει όσο το βάρος της σε χρυσάφι... Υπάρχει στον Μανθούλη μια πύρινη ευαισθησία, σαρκική θα έλεγα, που αγκαλιάζει τους ήρωές του και τους ζωντανεύει. Είναι ένα προσόν πολύ σπάνιο, σε μια εποχή στην οποία πολλοί αρέσκονται στην συγκεχυμένη αφαιρετικότητα, στην απουσία του αυθόρμητου και του φυσικού, και σε μια εγελιανή ακαταλαβίστικη γλώσσα, για να κρύψουν το κενό. Αν προτιμάτε τον άνθρωπο από τις θεωρίες του, πηγαίνετε να δείτε το «Πρόσωπο με πρόσωπο». Το γέλιο του Μανθούλη είναι από κείνα που κάνουν καλό!
JEUNE CINÉMA
Ένα φιλμ πολύ καθαρό, πολύ σωστά τοποθετημένο και πολύ όμορφο. Ο Μανθούλης μας κρατάει με κομμένη την ανάσα, με μια τέλεια σιγουριά. Η ταινία του σπαρταράει από εφευρετικότητα και οι εικόνες του από ευρήματα (τα όνειρα του Δημήτρη). Έχει το βάρος μιας πολύ μεγάλης αξιοπρέπειας, στην οποία μετέχει σημαντικά, στην ηχητική μπάντα, ένα θαυμάσιο ποίημα του Δημήτρη Χριστοδούλου.
POSITIF
Το «Πρόσωπο με πρόσωπο» είναι ένα φιλμ που μεταχειρίζεται την τραγωδία με χιούμορ και αποκαλύπτει, στην άσκηση μιας φόρμας ανατρεπτικής και καμιά φορά ανατρεπόμενης, μια μαστοριά, μια ελευθερία ύφους και μια ευελιξία της αφήγησης που πολύ σπάνια συναντιέται. Ο Μανθούλης χρησιμοποιεί ένα μάτσο από βέλη ειρωνικά, κωμικά, ερωτικά, σοβαρά και δραματικά που καρφώνονται, παλλόμενα από ευχαρίστηση (γιατί το φιλμ είναι διασκεδαστικό και γελάς συχνά) στα πιο ευαίσθητα σημεία της βασιλεύουσας αστικής τάξης που είναι αχόρταγη, χυδαία, επικίνδυνη, αλλά ευάλωτη. Αυτή η ταινία προχωράει μόνο με απότομες αλλαγές τόνου και ύφους, ποδοπατώντας χαρούμενα τις συμβατικότητες της κινηματογραφικής γλώσσας, αλλά εγγράφοντας αυτές τις δονήσεις σε μια εσωτερική λογική, η οποία τελικά την βοηθάει να διατηρήσει την ενότητά της.
LE MONDE
Μια σειρά από γρήγορες σκηνές δημιουργούν μια έξυπνη και γεμάτη υπονοούμενα αντίστιξη απέναντι στην κύρια δράση της ταινίας, η οποία συγκεντρώνει τα πυρά της, χωρίς τρυφερότητα, στην υψηλή κοινωνία. Οι διάλογοι, σαν σφυροκοπήματα, μαρτυρούν μια οξεία αίσθηση του χιούμορ.
LE MONDE
Το «Πρόσωπο με πρόσωπο» κέρδισε το Βραβείο Σκηνοθεσίας και ένα ενθουσιώδες νεανικό κοινό στεφάνωσε τον Μανθούλη ηθικό νικητή του Φεστιβάλ. Η ταινία αξίζει να αναλυθεί και να μελετηθεί τόσο για τις ιδιαίτερες συνθήκες της παραγωγής της, όσο και για το περιεχόμενο και το ύφος της. Ένα περίεργο μίγμα Αντονιόνι, για το εικαστικό στυλιζάρισμα, και Γκοντάρ, για το κομμάτιασμα της αφήγησης, μας κρατάει συνεχώς σε απόσταση από τα γεγονότα. Ένα φιλμ έξυπνο και οξύτατο.
CINÉMA
Το «Πρόσωπο με πρόσωπο» είναι μια εκπληκτική κοινωνική και πολιτική σάτιρα, εκπληκτική για την τόλμη και την ποιότητά της. Το φιλμ μας την διηγείται με γρήγορο και σταθερό ρυθμό, με μια διασκεδαστική διάθεση και με μια πονηρή κακία δοσμένη με μεγάλη μαεστρία. Είναι μονταρισμένη με επεισόδια ονειρικά και φανταστικά.
CAHIERS DU CINÉMA
Όπως όλο το μοντέρνο σινεμά, το «Πρόσωπο με πρόσωπο» επιχειρεί να τοποθετήσει άτομα με ιδιαιτερότητα μέσα στο κοινωνικό κίνημα. Επί πλέον, είναι συχνά διασκεδαστικό, ζωντανό και ευρηματικό.
LA NOUVELLE CRITIQUE
Σ’ αυτό το φιλμ, ο Μανθούλης αποκαλύπτει μια σπάνια μαεστρία στον έλεγχο των διαφόρων στοιχείων της σκηνοθεσίας, τόσο με την ελευθερία του ύφους όσο και με την ευλυγισία της κινηματογραφικής γραφής. Το «Πρόσωπο με πρόσωπο» είναι αναμφισβήτητα ένα από τα καλύτερα δημιουργήματα των νέων ευρωπαϊκών κινηματογράφων, ένα από τα σημαντικότερα.
NOUVELLES LITTERAIRES
Αυτή η ταινία είναι μια πολύτιμη μαρτυρία για την εποχή της και τη χώρα της. Το «Πρόσωπο με πρόσωπο» είναι το πρώτο φιλμ της Ελλάδας που μας βάζει, απέναντι στην πραγματική ζωή της. Για μας είναι ένα από τα πιο σημαντικά έργα που έχουμε δει εδώ και χρόνια.
IMAGE ET SON
Το στυλ του Μανθούλη θυμίζει συχνά τον Μπουνιουέλ. Η ίδια ακρίβεια στην παρατήρηση, το ίδιο ψύχραιμο πάθος, οι ίδιες ονειρικές παρενθέσεις. Το «Πρόσωπο με πρόσωπο» ξεχωρίζει καθαρά από τις παραγωγές οι οποίες στην δυτική Ευρώπη θέλουν να λέγονται νέος κινηματογράφος. Ξεχωρίζει, γιατί ο Μανθούλης έχει κάτι να πει.
Δεν είδαμε ποτέ ελληνική ταινία που να καταργεί με τέτοια γνώση και συνέπεια τους τετριμμένους ακαδημαϊσμούς, δεν είδαμε ποτέ μια τέτοια εκφραστική άνεση, που έρχεται ως συνέπεια μιας σχεδόν απόλυτης παραγραφής των αφηγηματικών συμβάσεων και μεταχειρίζεται το «πλάνο σεκάνς» με τόσο πετυχημένο τρόπο. Δεν νομίζουμε πως η ταινία υστερεί και πολύ από τα ανάλογα πειράματα του μοντέρνου ευρωπαϊκού κινηματογράφου.
Βασίλης Ραφαηλίδης
LE FIGARO
Το «Πρόσωπο με πρόσωπο» ανήκει στην ευτυχή εκείνη κατηγορία των ταινιών που δυσκολεύεσαι να τις διηγηθείς. Θα δώσεις μεν το ουσιώδες από την πλοκή, αλλά την ίδια στιγμή το άρωμα αυτής της έξοχης ταινίας θα το δεις να εξατμίζεται. Γιατί όλη η ευχαρίστηση που σου προκαλεί η ταινία έγκειται στην σκηνοθεσία, στην ευκινησία με την οποία ο σκηνοθέτης εμφανίζει τα πρόσωπα περιπαίζοντάς τα ταυτόχρονα. Έγκειται κυρίως στη διαρκή εφευρετικότητα που ανανεώνει τις περιπέτειες και τις καταστάσεις. Δείτε, για παράδειγμα, πώς ο Ροβήρος Μανθούλης περιγράφει τους αδηφάγους επισκέπτες σ’ ένα κοκτέιλ-πάρτι, ή την μυστική συνάντηση δύο ερωτευμένων και θα του αναγνωρίσετε ένα ταλέντο, μια φινέτσα πολύ ανώτερη από κάποιους συμπατριώτες μας, που πολύ τους θαυμάζουν οι δικοί μας κινηματογραφόφιλοι, όπως... Αλλά τι να λέμε τώρα ονόματα. Με δυο λόγια, ιδού ένα φιλμ το οποίο από τη μια άκρη ως την άλλη έχει γοητεία, χάρη και ειρωνεία.
Pierre Mazars
L’HUMANITÉ
To έργο του Μανθούλη είναι τόσο στενά δεμένο με την ελληνική πραγματικότητα που η αυθεντικότητά του ξεπερνάει τα γεγονότα τα οποία εκφράζει και εγγράφεται, με τρόπο βαθύτατα αξιοκρατικό, στην ιστορική συνέχεια. Έτσι, το «Πρόσωπο με πρόσωπο» παραμένει απόλυτα σύγχρονο ακόμα κι όταν οι καταστάσεις που εκθέτει έχουν ξεπεραστεί από την πορεία του χρόνου. Όλα εδώ λέγονται μ’ ένα μίγμα σοβαρότητας και ειρωνείας πολύ λεπτό και πολύ πρωτότυπο. Είναι ένα φιλμ τέλεια φτιαγμένο, χωρίς καμιά κοιλιά. Η κινηματογραφική αφήγηση διατηρεί το ξύπνιο και σατιρικό ύφος της, συχνά πέρα για πέρα κεφάτο και αστείο, μερικές φορές άγρια καυστικό. Πρέπει να δείτε το «Πρόσωπο με πρόσωπο». Είναι κομεντί, αλλά οι απόηχοι που φέρνει μαζί της φτάνουν πολύ μακριά, πολύ πιο πέρα από την Ελλάδα την ίδια.
Sophie Breuil
COMBAT
Μια ταινία είναι μια άλλη γλώσσα από αυτήν των λέξεων. Το «Πρόσωπο με πρόσωπο» οφείλει την αξία του σε μια αντίστοιχη κινηματογραφική γλώσσα που εφηύρε ο Μανθούλης. Η γραφή του είναι ένα μίγμα από διάφορα είδη της υπερρεαλιστικής κωμωδίας που δημιουργούν έκρηξη. Αλλά αυτή η αφθονία, που ξεπερνάει τα όρια του μπαρόκ, μας προσφέρει εκπληκτικά ευρήματα: η ερωτική πολιορκία του νεαρού δασκάλου από τη μητέρα της μαθήτριάς του είναι ένα ωραίο κομμάτι κινηματογραφικής ανθολογίας. Η τελική σκηνή –ο γύρος της Ακρόπολης με το βλέμμα μιας νεόπλουτης οικογένειας– αξίζει όσο το βάρος της σε χρυσάφι... Υπάρχει στον Μανθούλη μια πύρινη ευαισθησία, σαρκική θα έλεγα, που αγκαλιάζει τους ήρωές του και τους ζωντανεύει. Είναι ένα προσόν πολύ σπάνιο, σε μια εποχή στην οποία πολλοί αρέσκονται στην συγκεχυμένη αφαιρετικότητα, στην απουσία του αυθόρμητου και του φυσικού, και σε μια εγελιανή ακαταλαβίστικη γλώσσα, για να κρύψουν το κενό. Αν προτιμάτε τον άνθρωπο από τις θεωρίες του, πηγαίνετε να δείτε το «Πρόσωπο με πρόσωπο». Το γέλιο του Μανθούλη είναι από κείνα που κάνουν καλό!
Henry Chapier
JEUNE CINÉMA
Ένα φιλμ πολύ καθαρό, πολύ σωστά τοποθετημένο και πολύ όμορφο. Ο Μανθούλης μας κρατάει με κομμένη την ανάσα, με μια τέλεια σιγουριά. Η ταινία του σπαρταράει από εφευρετικότητα και οι εικόνες του από ευρήματα (τα όνειρα του Δημήτρη). Έχει το βάρος μιας πολύ μεγάλης αξιοπρέπειας, στην οποία μετέχει σημαντικά, στην ηχητική μπάντα, ένα θαυμάσιο ποίημα του Δημήτρη Χριστοδούλου.
Jean-Pierre Jeancolas
POSITIF
Το «Πρόσωπο με πρόσωπο» είναι ένα φιλμ που μεταχειρίζεται την τραγωδία με χιούμορ και αποκαλύπτει, στην άσκηση μιας φόρμας ανατρεπτικής και καμιά φορά ανατρεπόμενης, μια μαστοριά, μια ελευθερία ύφους και μια ευελιξία της αφήγησης που πολύ σπάνια συναντιέται. Ο Μανθούλης χρησιμοποιεί ένα μάτσο από βέλη ειρωνικά, κωμικά, ερωτικά, σοβαρά και δραματικά που καρφώνονται, παλλόμενα από ευχαρίστηση (γιατί το φιλμ είναι διασκεδαστικό και γελάς συχνά) στα πιο ευαίσθητα σημεία της βασιλεύουσας αστικής τάξης που είναι αχόρταγη, χυδαία, επικίνδυνη, αλλά ευάλωτη. Αυτή η ταινία προχωράει μόνο με απότομες αλλαγές τόνου και ύφους, ποδοπατώντας χαρούμενα τις συμβατικότητες της κινηματογραφικής γλώσσας, αλλά εγγράφοντας αυτές τις δονήσεις σε μια εσωτερική λογική, η οποία τελικά την βοηθάει να διατηρήσει την ενότητά της.
Jean-Louis Pays
LE MONDE
Μια σειρά από γρήγορες σκηνές δημιουργούν μια έξυπνη και γεμάτη υπονοούμενα αντίστιξη απέναντι στην κύρια δράση της ταινίας, η οποία συγκεντρώνει τα πυρά της, χωρίς τρυφερότητα, στην υψηλή κοινωνία. Οι διάλογοι, σαν σφυροκοπήματα, μαρτυρούν μια οξεία αίσθηση του χιούμορ.
Jean-Claude Buhrer
Ανταπόκριση από το Φεστιβάλ του Λοκάρνο
Ανταπόκριση από το Φεστιβάλ του Λοκάρνο
LE MONDE
Το «Πρόσωπο με πρόσωπο» κέρδισε το Βραβείο Σκηνοθεσίας και ένα ενθουσιώδες νεανικό κοινό στεφάνωσε τον Μανθούλη ηθικό νικητή του Φεστιβάλ. Η ταινία αξίζει να αναλυθεί και να μελετηθεί τόσο για τις ιδιαίτερες συνθήκες της παραγωγής της, όσο και για το περιεχόμενο και το ύφος της. Ένα περίεργο μίγμα Αντονιόνι, για το εικαστικό στυλιζάρισμα, και Γκοντάρ, για το κομμάτιασμα της αφήγησης, μας κρατάει συνεχώς σε απόσταση από τα γεγονότα. Ένα φιλμ έξυπνο και οξύτατο.
Louis Marcorelles
CINÉMA
Το «Πρόσωπο με πρόσωπο» είναι μια εκπληκτική κοινωνική και πολιτική σάτιρα, εκπληκτική για την τόλμη και την ποιότητά της. Το φιλμ μας την διηγείται με γρήγορο και σταθερό ρυθμό, με μια διασκεδαστική διάθεση και με μια πονηρή κακία δοσμένη με μεγάλη μαεστρία. Είναι μονταρισμένη με επεισόδια ονειρικά και φανταστικά.
Marcel Martin
CAHIERS DU CINÉMA
Όπως όλο το μοντέρνο σινεμά, το «Πρόσωπο με πρόσωπο» επιχειρεί να τοποθετήσει άτομα με ιδιαιτερότητα μέσα στο κοινωνικό κίνημα. Επί πλέον, είναι συχνά διασκεδαστικό, ζωντανό και ευρηματικό.
Luc Moullet
LA NOUVELLE CRITIQUE
Σ’ αυτό το φιλμ, ο Μανθούλης αποκαλύπτει μια σπάνια μαεστρία στον έλεγχο των διαφόρων στοιχείων της σκηνοθεσίας, τόσο με την ελευθερία του ύφους όσο και με την ευλυγισία της κινηματογραφικής γραφής. Το «Πρόσωπο με πρόσωπο» είναι αναμφισβήτητα ένα από τα καλύτερα δημιουργήματα των νέων ευρωπαϊκών κινηματογράφων, ένα από τα σημαντικότερα.
Gérard Gozlan
NOUVELLES LITTERAIRES
Αυτή η ταινία είναι μια πολύτιμη μαρτυρία για την εποχή της και τη χώρα της. Το «Πρόσωπο με πρόσωπο» είναι το πρώτο φιλμ της Ελλάδας που μας βάζει, απέναντι στην πραγματική ζωή της. Για μας είναι ένα από τα πιο σημαντικά έργα που έχουμε δει εδώ και χρόνια.
G. Chareusol
IMAGE ET SON
Το στυλ του Μανθούλη θυμίζει συχνά τον Μπουνιουέλ. Η ίδια ακρίβεια στην παρατήρηση, το ίδιο ψύχραιμο πάθος, οι ίδιες ονειρικές παρενθέσεις. Το «Πρόσωπο με πρόσωπο» ξεχωρίζει καθαρά από τις παραγωγές οι οποίες στην δυτική Ευρώπη θέλουν να λέγονται νέος κινηματογράφος. Ξεχωρίζει, γιατί ο Μανθούλης έχει κάτι να πει.
Αναγγελία της πρώτης προβολής στη Γενεύη της ταινίας Πρόσωπο με πρόσωπο.
Με τη Μελίνα Μερκούρη στη Γενεύη το 1968, μετά από προβολή της ταινίας Πρόσωπο με πρόσωπο.
Η απόφαση της επιτροπής λογοκρισίας της χούντας για την απαγόρευση της προβολής της ταινίας Πρόσωπο με πρόσωπο.
